taalontwikkeling
taalontwikkeling
Bij Logopedie SamenSpraak hebben Judy Kuipers, Liesbeth Snippe en Ria Sturmans zich gespecialiseerd in behandeling van taalontwikkelingsstoornissen.
Taalontwikkeling
Taal zorgt ervoor dat mensen contact met elkaar kunnen hebben, hun gedachten en gevoelens kenbaar kunnen maken en wensen duidelijk kunnen maken. Dit maakt taal dus een zeer belangrijk hulpmiddel.
Wanneer iemand problemen heeft met taal, staat dit een goede communicatie in de weg. Dit kan allerlei gevolgen hebben, zoals problemen binnen de school of later carrière, gedragsproblemen of sociale isolatie. Vroegtijdige signalering van taalproblemen is van wezenlijk belang.
Taalontwikkelingsstoornis
Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is een stoornis in het leren van taal. Vaak is een taalontwikkelingsstoornis al op jonge leeftijd te herkennen. Er kan sprake zijn van een verlate of vertraagde ontwikkeling of een afwijkende/gestoorde ontwikkeling.
Sommige kinderen zijn laat met praten. Ze beginnen bijvoorbeeld pas op 3-jarige leeftijd met het praten in zinnen. Er is dan sprake van een vertraagde taalontwikkeling. Bij andere kinderen verlopen stukjes van de taalontwikkeling anders dan gemiddeld. Een kind kan bijvoorbeeld een normale woordenschat hebben. Het begrijpt alles wat er gezegd wordt ook uitstekend. Maar het heeft moeite met het verwoorden van zijn/haar gedachten. Dan is er sprake van een afwijkende taalontwikkeling.
Kenmerken taalontwikkelingsstoornis
Hoe weet je of er sprake is van een taalontwikkelingsstoornis? Kinderen die daar last van hebben, kunnen één of meer van de volgende kenmerken vertonen:
• het kind kent weinig woorden;
• het kind heeft moeite om op een woord te komen;
• het kind is moeilijk verstaanbaar;
• het kind vertelt vaak hetzelfde (vaak dezelfde woorden);
• het kind maakt veel fouten in zinnen;
• het kind maakt erg korte zinnen;
• het kind begrijpt vaak niet wat er verteld wordt;
• het kind klapt dicht of zegt ‘dat weet ik niet’ als er een vraag gesteld wordt;
• het kind is stil en praat weinig;
• het kind lijkt niet te luisteren;
• het kind praat veel met denkpauzes, stopwoorden en/of herhalingen;
• het kind wordt driftig als het niet begrepen wordt of als het zelf iets niet begrijpt;
U kunt ook de SNEL-test doen. Deze test bestaat uit 14 vragen en is bedoeld om inzicht te krijgen in de taalontwikkeling van uw kind.
Bij kinderen met taalproblemen maken we onderscheid tussen niet-specifieke taalontwikkelingsstoornissen en specifieke taalontwikkelingsstoornissen.
– Bij niet-specifieke taalontwikkelingsstoornissen verloopt de taalontwikkeling vertraagd of afwijkend als gevolg van, of in combinatie met een ander probleem, zoals een verminderd gehoor, moeite met de contactname of een verstandelijke beperking. De aanpak zal gericht zijn op de factor die het meest op de voorgrond staat.
– Bij een specifieke taalontwikkelingsstoornis gaat het om kinderen die uitsluitend problemen hebben in de taalontwikkeling.
Oorzaken
Soms is er een tijdelijke oorzaak aan te wijzen voor de taalontwikkelingsstoornis. Een kind kan bijvoorbeeld veel last hebben van middenoorontstekingen en daardoor tijdelijk niet goed horen. Vaak is er geen duidelijke oorzaak aan te geven en wordt verondersteld dat er ergens in het brein een verstoring optreedt die met de huidige neurologische onderzoeksmethoden niet kan worden vastgelegd. Taal is ook een kwestie van aanleg. Zoals sommige mensen meer dan gemiddeld moeite hebben met bijvoorbeeld wiskunde, zo hebben anderen een zeer zwakke aanleg voor taal. Dit is vaak erfelijk bepaald.
Gevolgen
Taalproblemen kunnen grote gevolgen hebben als ze niet worden onderkend. Als je bepaalde dingen niet goed begrijpt of niet goed duidelijk kunt maken, kan dat leiden tot misverstanden in de communicatie. Die frustraties worden soms vertaald in agressief of juist teruggetrokken gedrag. Een stoornis in de mondelinge taal kan ook negatieve gevolgen hebben voor het lezen en schrijven. En omdat taal ook een belangrijke rol speelt bij het denken, kunnen taalproblemen de oorzaak zijn (of worden) van leerproblemen of leerachterstanden.
Het belang van vroege signalering
Een kind heeft van 0 tot 6 jaar een gevoelige periode voor het leren van de taal. Omdat spraak- en taalverwerving op jonge leeftijd plaatsvindt, is het belangrijk problemen daarin zo vroeg mogelijk te signaleren. De taalgevoelige periode kan dan optimaal worden benut. Hoe eerder een TOS wordt ontdekt, hoe groter de kans op verbetering van de klachten.
Logopedie
De logopedist onderzoekt uitgebreid de taal en de spraak van het kind. Daarbij wordt gebruik gemaakt van gestandaardiseerde testen. Soms kan een doorverwijzing naar een audiologisch centrum worden gedaan voor een multidisciplinair onderzoek.
De logopedische behandeling is indirect en/of direct. Bij een indirecte therapie instrueert en begeleidt de logopedist de ouders of verzorgers in de manier waarop ze het kind tot spreken kunnen stimuleren. Bij de directe logopedische behandeling staat de wisselwerking tussen kind en logopedist centraal. De logopedist traint het taalbegrip en verbetert het luistergedrag; er wordt gewerkt aan de woordenschat, de zinsbouw en de uitspraak. Bij kinderen die nog niet of nauwelijks spreken krijgen de voorwaarden om tot spreken te komen aandacht: het gebruiken van taal voor een bepaald doel, het imiteren van een ander, het oogcontact, het nemen van beurten etc.
De ouders of verzorgers worden zoveel mogelijk bij de behandeling betrokken. In de therapie wordt rekening gehouden met de totale ontwikkeling van het kind, de eventuele bijkomende problemen en de mogelijkheden in de omgeving van het kind. Het resultaat van de behandeling hangt onder andere af van de oorzaak van de vertraagde ontwikkeling. In het algemeen geldt dat een vertraagde spraak- en taalontwikkeling goed te behandelen is, zeker als de problemen al op jonge leeftijd onderkend worden. Al voor hun tweede jaar kunnen kinderen bij de logopedist terecht.
Daarnaast is een goede afstemming en samenwerking met leerkrachten of peuterspeelzaalleidsters van belang.
Hoe herken ik een taalontwikkelingsstoornis bij mijn kind?
Bij Logopedie SamenSpraak hebben Judy Kuipers, Liesbeth Snippe en Ria Sturmans zich gespecialiseerd in behandeling van taalontwikkelingsstoornissen.